أصالَةُ التَّعْیین

 نگاهی به یك اصطلاح در علم اصول

هرگاه مكلّف بین انجام دادن دو دستور مردّد بماند، مثلاً بین وجوب انجام «الف» متعیّناً و یا وجوب انجام «الف» و «ب» و یا «الف» و «ب» و «ج» مخیّراً مردّد بماند. به دلیل آنكه در تمام صور «الف» موردنظر است (یا معیناً یا مخیراً)، عقل در چنین موردی حكم می‌كند كه انجام دادن «الف» واجب است. اصولیین این قاعده را اصالة التعیین (1) یا قاعدة التعیین عقلیه نامیده‌اند.

مثال1:

كسی عمداً در ماه رمضان روزه‌ی خود را افطار می‌كند، سپس در كفاره‌ی آن علم اجمالی دارد یا به وجوب شصت روز روزه معیناً، و یا بین شصت روز روزه و اطعام شصت مسكین مخیراً؟ در آن صورت براساس قاعده و اصل مزبور چون شصت روز روزه در هر دو فرض وجود دارد پس باید شصت روز روزه بگیرد.

مثال 2:

اگر در مواردی بین خبر عدل و خبر موثق اختلاف افتد، و فقیه شك كند كه آیا عند التعارض قول عادل معیناً حجت است یا مخیر است بین عمل به قول عادل و قول موثق؟ در این صورت نیز اصل و قاعده‌ی مذكور قول عادل را پیشنهاد می‌كند.

پی‌نوشت‌:

1.اصطلاحات الاصول، «قاعدة التعیین».

منبع مقاله :
ولائی، عیسی، (1391)، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران: نشر نی، چاپ نهم